Giai đoạn tập nói là thời điểm vô cùng quan trọng trong hành trình phát triển của trẻ nhỏ cho nên ba mẹ cần đặc biệt lưu tâm. Rất nhiều bậc phụ huynh hiện nay đang khá loay hoay không biết nên dùng phương pháp dạy bé tập nói như thế nào đơn giản nhưng mang lại hiệu quả nhất? Vậy thì bài viết về 10 phương pháp dậy bé tập nói dưới đây chính là “vị cứu tinh” tuyệt vời cho ba mẹ trong hành trình cùng con yêu tiếp cận thế giới ngôn ngữ đa sắc màu.
1. Sự thật: Khả năng ngôn ngữ của trẻ đã hình thành từ lúc mới sinh
Có một sự thật mà không phải ba mẹ nào cũng biết, đó chính là khả năng ngôn ngữ của trẻ đã hình thành từ lúc mới sinh. Em bé lúc lọt lòng mẹ sẽ bắt đầu phát ra rất nhiều âm thanh như tiếng thủ thỉ, tiếng bập bẹ, đặc biệt là tiếng khóc chào đời. Tiếng khóc chính là tín hiệu ngôn ngữ đầu tiên của trẻ để từ đó phát triển và tiếp nhận hệ ngôn ngữ đa dạng về sau.
Khi lên 1 tuổi, trẻ bắt đầu phát ra những từ đầu tiên như “ba”, “mẹ” hay một từ ngẫu nhiên nào đó. Đây sẽ là một trong những thời điểm thú vị, đầy xúc động và vô cùng hạnh phúc đối với ba mẹ trong hành trình nuôi dạy con cái lớn khôn. Trong vòng 3 năm đầu đời, trẻ sẽ bắt đầu cảm nhận thế giới ngôn ngữ, từ âm thanh, sự bắt chước và dần dần thành thạo.
Mỗi em bé có tốc độ tập nói khác nhau, có bé nói sớm và có bé bắt đầu tập nói muộn hơn so với những bạn cùng tuổi. Khả năng ngôn ngữ của bé lúc này khá là tự nhiên, ba mẹ cần tham gia vào quá trình hỗ trợ, áp dụng phương pháp dậy bé tập nói khoa học, phù hợp để giúp con có được ngôn ngữ tốt nhất, hiệu quả nhất.
Rất nhiều ba mẹ hiện nay cho rằng, trẻ sẽ tự học cách bắt chước và nói chuyện mà không cần người lớn phải tham gia vào quá trình đó. Điều này chỉ đúng trong một vài trường hợp số ít, còn đa số ba mẹ cần áp dụng những phương pháp mới trong việc dạy bé tập nói để con dễ dàng học và nói được ngôn ngữ một cách tốt nhất.
Có hàng trăm phương pháp dạy bé tập nói, tuy nhiên để đưa lại hiệu quả tốt nhất thì cần phải chọn lọc và áp dụng phù hợp. Đặc biệt đối với những em bé chậm nói, gặp khó khăn trong việc tập nói thì 10 phương pháp dưới đây chắc chắn là điều mà ba mẹ không nên bỏ qua.
2. 10 phương pháp dạy bé tập nói hiệu quả và đơn giản nhất
Cùng tìm hiểu và khám phá 10 phương pháp dậy bé tập nói hiệu quả và đơn giản nhất sẽ giúp ba mẹ kích thích khả năng ngôn ngữ của bé, giúp bé nhanh nhạy hơn và phát triển toàn diện.
Nói chuyện cùng bé từ nhỏ
Việc nói chuyện với bé từ nhỏ chính là phương pháp hữu hiệu mà ba mẹ nên áp dụng trong quá trình dạy con tập nói. Nhiều ba mẹ nghĩ rằng em bé không thể nói chuyện nên chỉ ngồi im lặng cả ngày, đây là điều không được khuyến khích. Bởi vì việc bạn nói chuyện càng nhiều với bé sẽ giúp con dễ dàng tiếp xúc và học ngôn ngữ ở độ tuổi nhỏ hơn. Con sẽ tập làm quen với thế giới âm thanh đầu tiên bằng việc nghe tiếng nói của ba mẹ và bắt chước dần.
Ví dụ như lúc cho bé bú, mẹ có thể nhìn bé và trò chuyện, lúc thay tã cho bé có thể sử dụng câu từ đơn giản để giải thích các bước bạn làm, thậm chí có thể đọc sách, kể chuyện và hát cho bé nghe… Trẻ có thể không hiểu được những điều bạn nói nhưng sẽ quan sát khẩu hình của ba mẹ và trở nên linh hoạt, nhạy bén hơn, kích thích trẻ phản xạ ngôn ngữ và cử chỉ.
Dạy bé nói bằng cách gọi tên
Katrina Zeit – Nhà nghiên cứu về ngôn ngữ của trẻ nhỏ rất nổi tiếng ở Hoa Kỳ đã chỉ ra rằng: “Trong khoảng từ 6 tháng tuổi đến 9 tháng tuổi, em bé của bạn sẽ dừng lại và quay về phía bạn khi bạn gọi tên chúng. Con bạn cũng phản ứng với những âm thanh khác nhau mà bạn tạo ra và thậm chí có thể bắt đầu cố gắng bắt chước chúng”.
Cho nên phương pháp dậy trẻ tập nói bằng cách gọi tên sẽ giúp bé nhận diện, ghi nhớ và làm quen tốt hơn, phát triển kỹ năng ngôn ngữ của trẻ một cách nhanh chóng.
Đặt câu hỏi, khơi gợi bé trả lời
Dạy con tập nói bằng cách đưa ra những câu hỏi đơn giản để khơi gợi bé trả lời là phương pháp vô cùng thú vị, ba mẹ nên sử dụng các câu đơn giản như:
+ Con tên là gì?
+ Ba con đâu rồi?
+ Con yêu mẹ không?
+ Con yêu ba không?
Hoặc ba mẹ có thể đặt các câu hỏi về những bộ phận trên cơ thể để con chỉ vào:
+ Mũi của con ở đâu?
+ Mắt của con ở đâu?
+ Tay của con đâu nào?
Lúc dẫn con đi dạo, ba mẹ cũng hãy tranh thủ đặt các câu hỏi thực tế để bé trả lời. Ví dụ như nhìn thấy một con mèo, có thể hỏi bé là “Con này là con gì”?, “Con mèo có màu gì”?… Chắc chắn rằng trẻ sẽ rất hào hứng để trả lời câu hỏi và sẽ ghi nhớ thật lâu những hình ảnh đó.
Những câu hỏi ngắn, đơn giản giúp kích thích bộ não, hình thành và hoàn thiện kỹ năng, sự linh hoạt của trẻ. Đồng thời tạo nên môi trường tập nói tốt nhất để con tham gia vào cuộc hội thoại cùng ba mẹ.
Bắt chước âm thanh của bé
Khi trẻ bắt đầu tập nói sẽ bập bẹ với những âm thanh đầu tiên như “baba”, “bô bô”, “dada”, những âm thanh này chính là cách trẻ đang cố gắng giao tiếp với thế giới bên ngoài. Phương pháp bắt chước âm thanh của bé chính là cách mà ba mẹ phản hồi lại ngôn ngữ để tăng sự tương tác với con, thể hiện cảm xúc giúp con hứng thú hơn với việc tập nói.
Thể hiện cảm xúc khi tập nói với bé
Khi ba mẹ tập nói với bé hãy linh hoạt thể hiện cảm xúc, đừng giữ nguyên một biểu cảm hoặc giọng điệu vì sẽ gây nên sự nhàm chán và không tạo được sự hứng thú cho trẻ.
Nếu ba mẹ đang nói hoặc đọc một câu nói vui hãy thể hiện nét mặt tươi tắn, hài hước hoặc thể hiện biểu cảm ngạc nhiên khi nói điều gì đó bất ngờ. Em bé nhà bạn sẽ cảm thấy thú vị với những biểu cảm của ba mẹ và sẽ nhanh chóng học theo.
Đặc biệt, việc ba mẹ thể hiện cảm xúc khi tập cho trẻ nói sẽ giúp trẻ cảm nhận ngôn ngữ chân thật nhất, đồng thời bắt chước chất giọng nói và nhịp điệu của ba mẹ linh hoạt.
Tập nói bằng cách hát
Một phương pháp dậy trẻ tập nói hiệu quả và đơn giản nữa đó chính là hát cho con nghe. Những bài hát ngắn, ngôn từ lặp đi lặp lại, lời hát vui tươi sẽ tạo nên sự hào hứng cho trẻ, kết hợp việc vỗ tay khi hát và khuyến khích trẻ làm theo.
Hát, vỗ tay và tương tác là cách được nhiều ba mẹ hiện nay áp dụng và đều mang lại hiệu quả bất ngờ cho trẻ trong quá trình tập nói. Trẻ thường trở nên năng động hơn khi nghe và hát theo ba mẹ, đồng thời giúp con tăng cảm nhận về nhịp điệu của âm thanh.
Nhiều ba mẹ thường cho con nghe nhạc bằng cách mở Tivi hoặc điện thoại thông minh để con học tập nói. Nhưng điều này thực sự không mang lại hiệu quả cao vì trẻ thường chỉ chú ý đến âm thanh mà không được phản xạ ngôn ngữ. Ngoài ra, việc nhìn liên tục vào màn hình của các thiết bị điện tử cũng ảnh hưởng lớn đến thị giác và khả năng phát triển ngôn ngữ của trẻ.
Cùng bé đọc sách để tập nói
Ba mẹ nên mua những cuốn sách thiếu nhi với hình ảnh sinh động và cùng con đọc để dạy bé tập nói hiệu quả. Nếu bạn có nhiều thời gian rảnh thì hãy đọc cùng con những lúc có thể, còn không thì hãy dành thời gian trước khi đi ngủ để cùng con đọc sách. Vừa đọc vừa chỉ vào hình ảnh để trẻ có thể nhận biết một cách nhanh nhất.
Nên vừa đọc sách vừa tương tác với trẻ, đưa ra các câu hỏi về con vật, đồ vật ở trong sách để trẻ trả lời. Tránh việc ba mẹ chỉ đọc một cách thụ động vì như thế hiệu quả mang lại không hề cao và trẻ cũng không tập trung, khó ghi nhớ.
Bổ sung và sửa chữa vốn từ cho bé
Bé khi bắt đầu tập nói thì thường không phát âm được chuẩn nên ba mẹ cần phải kiên nhẫn và sửa chữa cho con. Đặc biệt nên hạn chế dùng từ địa phương, dạy trẻ nói ngôn ngữ phổ thông chuẩn để hình thành thói quen và phản xạ linh hoạt là cách được nhiều chuyên gia khuyến khích.
Đồng thời, ba mẹ cần bổ sung vốn từ cho bé để giúp con biết và sử dụng linh hoạt hơn, tăng cảm nhận của con trẻ về ngôn ngữ. Khi bé nói sai, hãy từ từ uốn nắn và chỉnh sửa cho con, không nên nóng vội, quát nạt khiến trẻ sợ hãi, phản tác dụng.
Dành nhiều thời gian cho bé
Cuộc sống bận rộn và nhiều điều phải lo toan nhưng ba mẹ nên tranh thủ dành nhiều thời gian nhất có thể để dạy con tập nói, chơi và tương tác cùng con. Điều này là cực kỳ quan trọng, nó vừa tăng sự gắn kết giữa ba mẹ và con cái, vừa giúp con bạn nhạy bén hơn với ngôn ngữ, phát triển toàn diện.
Không “nhái” lại phát âm sai của bé
Trẻ khi bắt đầu tập nói thường sẽ phát âm không được chuẩn xác một số từ và sai lầm là rất nhiều ba mẹ lại cảm thấy thú vị và “nhái” theo con. Điều này cũng vô hình tạo nên sự nhầm tưởng cho trẻ, khiến trẻ nghĩ rằng đó là phát âm đúng và học theo.
Khi dạy trẻ tập nói, ba mẹ hãy cố gắng nói tròn vành, rõ chữ, nói chậm và phối hợp tương tác với con. Đừng nóng vội và gây áp lực lên trẻ vì sẽ gây ra những tác dụng ngược không đáng có. Quá trình tập nói cho con cần đi theo từng bước một, từ đơn giản đến phức tạp để trẻ làm quen và thích nghi dần.
Trên đây là 10 phương pháp dậy trẻ tập nói hiệu quả và đơn giản nhất mà ba mẹ nên áp dụng để tạo cho trẻ môi trường phát triển toàn diện, giúp giai đoạn tập nói của con trở nên tuyệt vời hơn.
