Có rất nhiều lợi ích khi dạy con làm việc nhà, học cách giúp đỡ bố mẹ từ khi còn bé. Hướng dẫn cho trẻ làm phụ việc gia đình sớm khiến trẻ cảm thấy được bản thân mình quan trọng, có giá trị, dạy cho trẻ các kỹ năng sống cần thiết và giúp giảm bớt khối lượng công việc cho các bậc phụ huynh bận rộn.
Các nghiên cứu từ những chuyên gia đầu ngành đã phát hiện ra rằng giao cho trẻ những nhiệm vụ cần hoàn thành sớm sẽ giúp tạo ra một đức tính làm việc vững chắc, đồng thời phát triển khả năng gánh vác trách nhiệm, tính tự lập và các kỹ năng sống quan trọng khác.
Trẻ em có khả năng xử lý nhiều công việc hơn những gì mà bố mẹ chúng có thể tưởng. Ngay cả những đứa bé vừa mới chập chững mới biết đi cũng có thể giúp làm những công việc nhỏ nhất và đơn giản nhất, và ở tuổi thanh thiếu niên, chúng có thể quản lý hầu hết những công việc nhà cha mẹ có thể giao cho.
Điều quan trọng mà các bậc phụ huynh nên biết là hãy bắt đầu cho con bạn làm những công việc hợp lý trong nhà khi bé còn nhỏ và từ từ dạy chúng những công việc phức tạp hơn theo quãng thời gian trưởng thành. Đặt ra những kỳ vọng, mục tiêu ngay khi cha mẹ cảm thấy phù hợp với trẻ, về mặt phát triển có thể giúp trẻ hiểu thấu khó khăn của bố mẹ sau này khi chúng lớn hơn và tự tin bước vào đời với các kĩ năng đã được trui rèn.
Sau đây là danh sách công việc nhà phù hợp với lứa tuổi của trẻ em từ 2 đến 18 tuổi:
1. Trẻ mới chập chững biết đi 2-3 tuổi
Trẻ mới biết đi có thể được bố mẹ cho làm thử các công việc đơn giản nhất trong nhà. Trẻ lúc này cũng đang ở trong độ tuổi mà chúng thấy ý tưởng giúp đỡ cha mẹ, ông bà hoặc anh chị là một trong những điều thú vị nhất mà chúng có thể làm. Trẻ 2 tuổi bắt đầu học về thế giới của chúng chủ yếu thông qua việc quan sát người khác làm điều gì đó và sau đó sao chép lại hành động của họ. Hãy tận dụng giai đoạn phát triển này để bắt đầu dạy con bạn một số trách nhiệm khi là 1 hạt nhân trong gia đình.
Điều quan trọng cần lưu ý là trẻ 2-3 tuổi cần được giám sát chặt chẽ và hướng dẫn kỹ càng khi làm việc nhà, tránh để các bé tiếp xúc với các vật dụng nguy hiểm, như bình nước nóng, ổ điện… Khi đến tuổi mẫu giáo, trẻ em thường có thể hoàn thành một số nhiệm vụ đơn giản, an toàn mà không cần bố mẹ giám sát nữa.
Một vài ví dụ về dạy con làm việc nhà mà trẻ mới chập chững biết đi có thể hoàn thành là:
- Cất đồ chơi của chúng vào tủ
- Đổ đầy bát thức ăn cho mèo hoặc chó cưng
- Đặt quần áo đã được bố mẹ xếp vào khay đựng quần áo
- Lau sạch vết bụi nhỏ hoặc ván đổ trên nền nhà với khăn hút
- Xếp chồng sách thiếu nhi nhỏ gọn và tạp chí trẻ em trên giá hoặc bàn
- Lau dọn các khu vực nhỏ trong nhà bằng cây lau khô
2. Trẻ mẫu giáo từ 4-5 tuổi
Trẻ ở lứa tuổi đi mẫu giáo được các cô giáo chăm sóc và tiếp xúc chơi đùa với các bạn bè đồng trang lứa. Chúng tiếp tục học tập thông qua việc quan sát những người lớn khác cha mẹ, ông bà làm việc của mình. Thậm chí có một số công việc đơn giản mà con bạn có thể hoàn thành một cách dễ dàng mà không cần giám sát ở độ tuổi này. Thông thường, đây sẽ là những công việc mà chúng đã làm quen khi mới chập chững biết đi, bao gồm một hoặc hai thử thách mới mà bé đã thành thạo một cách tự nhiên.
Khả năng học tập làm việc nhà gia tăng ở giai đoạn này phần lớn là nhờ vào việc trẻ mẫu giáo đã bắt đầu thành thạo các kỹ năng cần thiết để thực hiện các nhiệm vụ mà không cần sự giám sát của người lớn. Việc phối hợp giữa tay và mắt của bé sẽ được cải thiện ở giai đoạn này, bao gồm cả khả năng làm việc nhà theo những hướng dẫn phức tạp hơn của phụ huynh. Trong khi trẻ mới biết đi cần được nói hướng dẫn tỉ mỉ từng bước gắn với một nhiệm vụ, trẻ mẫu giáo có khả năng ghi nhớ và làm theo các hướng dẫn lên đến hai hoặc ba bước cùng một lúc.
Ngoài những công việc được liệt kê ở trên, trẻ mẫu giáo thường có thể giúp những công việc sau:
- Tự dọn giường của bé mà không cần cha mẹ giám sát
- Dọn bàn học tập
- Nhổ cỏ trong vườn nhà
- Sử dụng máy hút bụi mini cầm tay cho các mảnh giấy vụn hoặc các bụi ở cạnh phòng
- Tưới nước cho hoa
- Cất đồ dùng gọn gàng ngăn nắp
- Rửa bát đĩa nhựa với sự giám sát của bố mẹ
- Hỗ trợ anh chị em lớn tuổi bày biện và trang trí bàn ăn
- Giúp bố mẹ mang đồ nhỏ gọn khi đi tạp hóa siêu thị
- Phân loại đồ giặt: đồ trắng và đồ màu trước khi bỏ vào máy
- Kết hợp các đôi tất với nhau
- Lau bụi bằng vải
- Chăm sóc động vật trong nhà cho ăn và uống
3. Học sinh tiểu học từ 6-10 tuổi
Khi một đứa trẻ đến độ tuổi vào trường tiểu học, chúng có thể đảm nhận nhiều trách nhiệm trong nhà hơn mà không cần sự giám sát của phụ huynh nữa. Các em có thể bắt đầu học làm các công việc phụ giúp gia đình khó khăn về thể chất hoặc phức tạp hơn giúp các em tiếp tục phát triển các kỹ năng sống cần thiết.
Cha mẹ nên hiểu rằng lứa tuổi này đôi khi sẽ bắt đầu mầm mống “nổi loạn” chống lại ý định làm việc nhà khi chúng biết cách tự lập hơn, theo một số phụ huynh là con họ “lười làm việc nhà”. Tuy nhiên các bậc cha mẹ, hãy cố gắng nhẫn nại và kiên định với mong muốn con mình tiếp tục giúp đỡ các việc trong nhà. Một số em có thể không bao giờ thách thức lại cha mẹ theo cách này. Trẻ có làm được việc nhà hay không phần lớn sẽ phụ thuộc vào cá tính của mình.
Ngoài các công việc nhà được liệt kê cho cả trẻ mới biết đi và trẻ mẫu giáo ở trên, trẻ tiểu học trong độ tuổi từ 6 đến 10 thường có thể hoàn thành các công việc sau:
- Quét sàn nhà
- Giúp bố mẹ làm bữa trưa để mang theo
- Cào lá ngoài sân vườn
- Dọn dẹp phòng ngủ của chúng, với sự giám sát tối thiểu
- Cất hàng tạp hóa sau khi mua về ngăn nắp
- Chạy máy rửa chén giúp cha mẹ
- Đổ hết nước trong máy rửa chén hoặc xả nước rửa bát đi
- Sử dụng máy hút bụi để dọn nhà
- Lau sạch quầy và bồn rửa chén bát
- Giúp cha mẹ chuẩn bị bữa tối
- Tự làm đồ ăn nhẹ cho bữa sáng theo ý mình
- Dọn dẹp lau bàn sau bữa ăn
- Gấp và cất đồ giặt ngăn nắp gọn gàng
- Đưa chó của gia đình đi dạo trong sân hoặc có người giám sát (nên rọ mõm và có dây dắt để đảm bảo an toàn)
- Lau sàn ướt để tránh trượt té
- Dọn dẹp các thùng rác trong nhà mỗi khi đầy
4. Học sinh trung học cơ sở từ 11-14 tuổi
Học sinh trung học cơ sở có thể làm nhiều nhiệm vụ một cách độc lập và chịu trách nhiệm về các công việc nhà mà không cần bố mẹ nhắc nhở liên tục. Nhiều gia đình cấp tiến thường tạo một biểu đồ công việc nhà hoặc danh sách công việc cho con cái làm quen ở độ tuổi này. Cha mẹ có thể quy trách nhiệm cho con cái của mình và kiểm tra chỉ một lần mỗi ngày để đánh dấu các việc đã hoàn thành ra khỏi danh sách hoặc biểu đồ; điều này giúp trẻ học cách tự lập và có trách nhiệm với bản thân khi không có người theo dõi giám sát như lúc còn nhỏ.
Ngoài những công việc được liệt kê trong các phần ở trên dành cho trẻ nhỏ hơn, trẻ từ 10 đến 14 tuổi có thể làm những công việc sau:
- Rửa bát đĩa hoặc sử dụng máy rửa bát mà không cần hỗ trợ
- Rửa xe máy của gia đình
- Chuẩn bị bữa ăn sáng/nhẹ một cách dễ dàng mà không cần hỗ trợ
- Sử dụng máy giặt và máy sấy quần áo thành thạo
- Đổ rác vào thùng mỗi ngày
- Mang thùng rác tới nơi tập kết
- Trông em nhỏ phụ bố mẹ
5. Học sinh trung học phổ thông từ 15 tuổi trở lên
Vào thời điểm con bạn bước chân vào trường trung học phổ thông, chúng có thể làm hoàn thành bất kỳ công việc gia đình nào mà phụ huynh có thể làm được. Đây là độ tuổi hoàn hảo để bắt đầu việc kiểm tra xem con bạn đã được chuẩn bị đầy đủ hành trang cho cuộc sống của riêng mình khi lên đại học và ra đời rời xa vòng tay bố mẹ.
Mặc dù không phải tất cả trẻ em ở độ tuổi này đều rời xa gia đình đi học tập và làm việc khi đủ mười tám tuổi. Nhưng cuối cùng cũng sẽ đến ngày những đứa con của mình phải dựa vào những kỹ năng sống mà bạn đã dạy cho chúng trong suốt thời thơ ấu.
Do chi phí sinh hoạt tăng cao và các khoản tiền khi học đại học khá nhiều, nhiều học sinh quyết định sống ở nhà với bố mẹ khi học đại học ở gần gia đình. Nếu con bạn ở với bố mẹ khi đã trên mười tám tuổi, chúng có thể tiếp tục giúp bạn công việc nhà.
Ngoài các nhiệm vụ được liệt kê trong các phần trước, trẻ em trên mười lăm tuổi có thể hoàn thành các công việc nhà sau:
- Dọn sạch sẽ tủ lạnh định kỳ
- Giúp làm sạch nhà bếp tất cả các thiết bị gia dụng và tủ chén bát
- Dọn sạch nhà vệ sinh, bồn rửa và vòi hoa sen trong phòng tắm
- Lau cửa sổ
- Trông trẻ một cách độc lập (trong thời gian ngắn)
- Cắt cỏ trong vườn
- Chăm sóc thú cưng của gia đình một cách độc lập (bao gồm cả đi dạo)
- Phụ giúp bố mẹ nấu các bữa ăn chính trong nhà
- Thực hiện các chuyến đi mua sắm nhỏ một mình (sau khi nhận được sự cho phép của bố mẹ)
- Giặt đồ, phời đồ, ủi đồ, xếp đồ
- Sửa chữa các thiết bị trong nhà như vòi nước, bóng đèn…
- Giúp cha mẹ sửa chữa nhà hoặc xe máy ô tô đơn giản
Kết luận
Trẻ em có khả năng hoàn thành nhiều công việc nhà hơn những gì cha mẹ nghĩ. Ngay cả những thành viên nhỏ tuổi nhất trong nhà cũng có thể giúp bạn làm các công việc gia đình ngay khi hai tuổi và đến lúc con bạn đến tuổi thiếu niên, chúng có thể hoàn thành hầu hết mọi công việc nhà mà bạn có thể nghĩ tới. Có rất nhiều lợi ích khi dạy con làm việc nhà giúp trẻ luyện tập và phát triển các kỹ năng sống, rèn luyện tính độc lập, tự giác, nó cũng giúp cuộc sống của các bậc cha mẹ trở nên dễ dàng hơn rất nhiều.
